GRZYBNO - w Wielkopolsce

•

telefony

•

•

•

•

Sobota: 19 kwietnia 2025

•

WIEŚ

•

OKOLICA

•

LUDZIE

•

ZBIORY

•

FOLKLOR

•

KONTAKT

•

Oznaczenia:

nowe

aktualizacja

Wikingowie w Sowinkach koło Mosiny

Czy Wikingowie rzeczywiście byli w Sowinkach?

Skąd się pojawili w Polsce w innej roli niż krwawych najeźdźców z Północy?

Obecność Wikingów w Polsce jest wyraźnie zauważalna w X i XI w.
Ich aktywność związana była przede wszystkim ze służbą w wojsku pierwszych Piastów - młode i słabe państwo potrzebowało silnej armii. Wykorzystywano ich kunszt w wojennym rzemiośle, ze względu na bojowe doświadczenie powierzano im odpowiedzialne zadania wojskowe. Dowodzili oddziałami bojowymi, szkolili wojsko i przekazywali posiadaną wiedzę w prowadzeniu walk i wojen.
Należy jednak pamiętać, że byli też artystami, rzemieślnikami, inicjatorami handlu, żeglarzami. Wg naukowców mogli pochodzić nawet z elit królewskich.

Zamieszkiwali w centrach politycznych Polski oraz w strategicznych grodach na granicy; nie musieli stanowić licznych grup, bo wykorzystywano ich wiedzę i doświadczenie.Byli to przede wszystkim aktywni wojownicy; w sposób naturalny wtapiali się w miejscowe społeczeństwo, żeniąc się ze Słowiankami.

Zachowywali jednocześnie część swoich zwyczajów, w tym rytuały pogrzebowe.
W Polsce odnotowano przypadki pochówków z zachowaniem ich tradycji w wielu miejscach, są to m.in.: Janów Pomorski, Wolin, Kałdus, Pień i Dziekanowice k. Lednicy, Świelub w okolicach k. Kołobrzegu.
Skandynawską broń (miecze, topory, groty strzał i włócznie) odkryli archeolodzy m.in. w Luboniu i Łubowie w Wielkopolsce czy Lutomiersku pod Łodzią.

Publikowane ryciny pochodzą ze strony: » pl.wikipedia.org

Cmentarzysko w Sowinkach k. Mosiny

Pochówki typu "skandynawskiego" odkryto na cmentarzysku w Sowinkach k. Mosiny.

Stanowisko w Sowinkach zostało odkryte w czasie badań powierzchniowych w 1982 r. i ponownie zweryfikowane wiosną 1986 r. Cały zespół w Sowińcu i okolicy obejmuje krąg terytorialny o promieniu blisko 30 km.

Na obszarze niespełna 1,5 ha, w obrębie 13 odkrywek odsłonięto łącznie 580 obiektów, które reprezentują następujące horyzonty chronologiczno-kulturowe (z wstępnym określeniem chronologii):

- obozowisko z okresu późnego mezolitu		12.500-9.500 p.n.e.
- neolityczne obozowisko kultury pucharów lejkowatych		4.000-2.700 p.n.e.
- osadę kultury łużyckiej		1.350-400 lat p.n.e.
- cmentarzysko ciałopalne kultury pomorskiej		VII - III w. p.n.e.
- osadę kultury przeworskiej		III w. p.n.e. - V w. n.e.
- cmentarzysko szkieletowe z wczesnego średniowiecza		X/XI - XI w. n.e.
- ślad osadniczy z późnego średniowiecza		XIV - XV w. n.e.

Poniżej szerzej przedstawiono jedynie wyniki badań wykopaliskowych na cmentarzysku z okresu wczesnego średniowiecza .

Prace wykopaliskowe w Sowinkach prowadził w latach 1989-1991 Andrzej Krzyszowski z udziałem studentów Instytutu Prahistorii UAM w Poznaniu.

Położenie wykopalisk

Cmentarzysko z Sowinek należy do cmentarzysk szkieletowych, płaskich, rzędowych. Reprezentowane jest przez 150 grobów kryjących 158 pochówków. Stan zachowania szczątków kostnych można określić jako generalnie słaby. Niewiele bowiem odkryto pochówków, które miałyby zachowany całkowicie kościec. W najgroszym stanie zachowały się wszystkie kości długie (udowe, ramieniowe), jak też kości dłoni i stóp. Natomiast w większości przypadków zachowane były - przynajmniej we fragmentach - kości czaszki. Stwierdzono też 8 pochówków całkowicie pozbawionych jakichkolwiek szczątków kostnych (najprawdopodobniej z uwagi na całkowity ich rozkład).

Lokalizacja grobów

Większość szkieletów - bo aż 135 - złożona była bezpośrednio na dnie jamy grobowej.
Z kolei w 23 grobach zanotowano pod szkieletami ciemniejsze smugi, które w niektórych przypadkach współwystępowały z reliktami drewna zachowanymi na obrzeżach jamy; świadczyło by to, iż zmarłych grzebano w "trumnach" drewnianych, prawdopodobnie w postaci obstaw.

Okucia z grobu nr 148

Natomiast w jednym przypadku (obiekt 148) zmarłego pochowano bez wątpienia w trumnie, o czym świadczy odkryty zestaw okuć i gwoździ żelaznych (łącznie 8 okuć i 16 gwoździ).

Generalnie można stwierdzić, że cmentarzysko w Sowinkach charakteryzuje się dość bogatym wyposażeniem pochówków.
Mianowicie na łączną liczbę 158 odkrytych pochówków,
82 z nich posiadało wyposażenie grobowe,
zaś bez wyposażenia zanotowano 76 pochówków.

Szczegółowa analiza wyposażenia grobowego pozwala wysunąć wniosek o uchwytnym w materiale archeologicznym zróżnicowaniu społecznym i zawodowym ludności pochowanej na cmentarzysku.

Za pochówki przedstawicieli warstwy najwyżej uprzywilejowanej należy uznać 4 groby.

Grób nr 151 - wyposażenie

W dwóch pierwszych grobach, cechą wyróżniającą oba pochówki jest nie tylko usytuowanie i wielkość jam grobowych (w tym obecność w jednym z nich trumny), ale przede wszystkim wyposażenie. Mianowicie grób zawierał dwa noże żelazne we współnej skórzanej pochewce ozdobionej "trzewikiem"z okuciami z brązu platerowanymi złotą blaszką, osełkę kamienną, wiadro, duży srebrny pierścień, srebrny dirhem arabski oraz okucia trumny z gwoździami.

Z kolei pochówek nr 151 pochówek zawierał zapewne szczątki wojownika, którego wyposażono w długi żelazny grot włóczni, dwie ostrogi żelazne, szydło żelazne, żelazną brzytwę (?), dwa noże żelazne oraz wiaderko o unikatowym zdobnictwie.

Również dwa następne groby osób zakwalifikowanych do najwyższej warstwy społecznej wyróżniają się bogactwem zabytków.

Grób nr 69 - wyposażenie

W obiekcie nr 69 odkryto, prócz długiego żelaznego noża z bogato zdobioną kościaną rękojeścią, o niewątpliwym charakterze bojowym, także żelazny czekan.
Pochówek kupca zajmującego wyjątkową pozycję w strukturze ówczesnego społeczeństwa, oprócz pary ościeni, 6 haczyków do wędek, 2 szydeł, nożyc, 3 noży, sprzączki do pasa, wiadra (wszystkie przedmioty z żelaza), brązowego okucia pasa i 2 osełek kamiennych, dostarczył również unikatowych zestawów przedmiotów służących do odmierzania kruszcu, tj. ręcznej wagi składanej wraz z zestawem 19 odważników.

Do tej grupy należy również zaliczyć przynajmniej 3 dalsze pochówki zawierające srebrne monety.

Łącznie na cmentarzysku w Sowinkach odkryto 250 tzw. zabytków wydzielonych.

Zabytki podzielono na 3 grupy:

I. przedmioty reprezentujące części stroju i ozdoby: kabłączki skroniowe, paciorki szklane, bursztynowe i z kamieni półszlachetnych, pierścionki, wisiorki, sprzączki do pasa;

II. przedmioty codziennego użytku: noże z pochewkami, wiadra, osełki, krzesiwa, nożyce, szydła, naczynia gliniane; do tej grupy zaliczono również przedmioty o charakterze specjalnym, jak waga składana, odważniki do wagi, okucia i gwoździe do trumny oraz monety;

III. uzbrojenie: groty włóczni, groty strzał, czekany, ostrogi, sprzączki do ostróg.

Wstępnie chronologię cmentarzyska w Sowinkach ustalono na przełom X i XI po XI wiek włącznie.
Na podstawie odkrytych 4 monet oraz dużej liczby kabłączków skroniowych typu 1 i 3 o średnicy około 1 cm, jak również ostróg, czekana, grotu włóczni, wisiorka dzwoneczkowatego, a także niektórych noży można z dużym prawdopodobieństwem uściślić datowanie większości grobów do 1 połowy XI w.
Z kolei przynajmniej do 2 połowy XI i 1 połowy XII w. można odnieść nieliczną wprawdzie część kabłączków o esowatych uszkach i średnicy ponad 3 cm.

- opracował B. Kuik na podstawie publikacji:
A.Krzeszowski: Wstępne wyniki badań archeologicznych na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku szkieletowym z X/XI-XI w. w miejscowości Sowinki, gm. Mosina, woj. poznańskie, stanowisko 23a
- Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne Poznań1992 » zobacz pełną wersję dokumentu

Aktualizacja: 9 sierpnia 2015