• |
WIEŚ |
• |
• |
• |
• |
• |
OKOLICA |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
• |
LUDZIE |
• |
• |
• |
• |
ZBIORY |
• |
• |
• |
• |
• |
FOLKLOR |
• |
• |
KONTAKT |
• |
• |
|
Oznaczenia: nowe aktualizacja |
|
|
|
|
|
|
|
|
- kliknij w ikonę aby zobaczyć szczegółowy opis miejsca
- zabytki - bitwy, potyczki - miejsca straceń - przyrodnicze - klub jeździecki - schronisko zwierząt |
|
|
|
poniżej cytowane fragmenty - przeczytaj cały program pobierz plik PDF
Na obszar gminy Brodnicy składają się tereny 13 wsi sołeckich ( Brodnica, Brodniczka, Boreczek, Chaławy, Górka, Grabianowo, Iłówiec, Iłówiec Wielki, Ludwikowo, Manieczki, Sucharzewo, Sulejewo, Szołdry, Żabno), i 11 miejscowości stanowiących jednostki osadnicze niższego rzędu ( Esterpole, Grzybno, Jaszkowo, Kopyta, Ogieniowo, Piotrowo, Przylepki, Rogaczewo, Sulejewo Folwark, Tworzykowo, Żurawiec). Większość miejscowości charakteryzuje się układami przestrzennymi powstałymi na bazie rozwoju dróg. W większości są to układy wsi - ulicówki, a część to wsie o układzie wielorzędowym, z rozbudowaną siecią dróg, która doprowadziła do koncentracji zabudowy wokół centrum wsi.
Przykładem wsi folwarcznych są: Boreczek, Chaławy, Górka, Grzybno, Iłówiec, Jaszkowo, Manieczki, Ogieniowo, Piotrowo, Sulejewo Folwark, Tworzykowo.
Na terenie gminy znajduje się 16 zespołów dworskich, z czego 6 ma wpis do rejestru zabytków. Cenne zespoły rezydencjonalne tworzą położone w parkach krajobrazowych pałace w: Brodnicy i Iłówcu oraz dwory w: Brodnicy, Chaławach, Grzybnie, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przylepkach, Szołdrach. Pozostałość zespołu dworskiego stanowi położony w resztkach dawnego parku dwór w Żabnie, w 1 poł. XIX wieku przebudowany na zbór ewangelicki. Związane z dworami i pałacami zespoły folwarczne w: Iłówcu, Piotrowie i Przylepkach zostały wpisane do rejestru zabytków.
W gminie zachowało się 12 parków, w tym ... wpisem do rejestru objętych jest 10 parków, zachowanych w zespołach dworsko - parkowych. Zabytkowe parki krajobrazowe znajdują się w: Brodnicy, Chaławach, Grabianowie, Grzybnie, Iłowcu, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przylepkach i Szołdrach. Stan parków jest różny, lecz generalnie na terenie gminy coraz więcej parków jest w trakcie doprowadzania ich do dobrego stanu, przez obecnych właścicieli.
GMINA - OBIEKTY ZABYTKOWE NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW:
Brodnica | - kościół par. p.w. św. Katarzyny, 2 poł. XIX w., - zespół pałacowy, 1880r.: pałac i park
|
Chaławy | - zespół dworski, 2 poł. XIX-XX: dwór, park, magazyn zbożowy (teren folwarku),
- 2 aleje lipowe przy drogach: Piotrowo-Chaławy oraz Chaławy-Rakówka, pocz. XX,
|
Grabianowo | - zespół dworski, 1 poł. XIX: dwór, park,
|
Grzybno | - zespół dworski, XIX, 1914-20: dwór, park,
|
Iłówiec | - kościół par. p.w. św. Andrzeja, 1838-41, - zespół pałacowy i folwarczny, XVIII, k. XIX, XX,: pałac, park, folwark, stajnia koni wyjazdowych, kurnik, spichrz, spichrz z wieżą (rozebrany), czworak nr 19, czworak nr 20
|
Jaszkowo | - kościół par. p.w. św. Barbary, 2 poł. XV, XVI, - zespół dworski, XIX : dwór, park, brama wjazdowa, oficyna (czworak)
|
Manieczki | - zespół dworski, XVIII-XX: dwór, kaplica, park
|
Piotrowo | - zespół dworski i folwarczny, pocz. XIX, XX : dwór, park, folwark, dom mieszkalny (rządcówka), stajnia, stodoła, waga, ogrodzenie
|
Przylepki | - zespół pałacowy i folwarczny, XVIII-XX: pałac, folwark, 2 poł. XIX: winiarnia, stajnia, magazyn zbożowy, dom rządcy, kuźnia i stelmacharnia, stodoła; park z alejami
|
Szołdry | - zespół dworski, 2 poł. XVIII-XIX: dwór, spichrz, park
|
Żabno | - kościół p.w. św. Jakuba Ap., drewn., 1789
|
GRZYBNO - OBIEKTY NIERUCHOME ZNAJDUJąCE SIĘ W EWIDENCJI ZABYTKÓW
LEśNICZÓWKA | - mur., 1905. |
SZKOŁA | - ob. dom nr 45, szach., pocz. XX w.
|
ZESPÓŁ DWORSKI | - dwór, ob. Zespół Szkół Rolniczych, mur.,1914 - 1920,
- park krajobrazowy, 1 poł. XIX, przekształcony w1 ćw. XX i l. 60 XX. |
ZESPÓŁ FOLWARCZNY | - rządcówka, ob. mieszkania, mur., 1918,
- dwojak, ob. dom nr 1, mur.drewn., pocz. XX,
- trojak I, ob. dom nr 2, mur., pocz. XX,
- trojak II, ob. dom nr 3, mur., 1925,
- trojak III, ob. dom nr 4, mur., l. 20 XX,
- trojak IV, ob. dom nr 5, mur., pocz. XX,
- trojak V, ob. dom nr 6, mur., ok. 1915,
- stodoła i stajnia,ob. stodola i owczarnia, mur., 1889. |
Na terenie gminy zachowało się 16 założeń folwarcznych.
Folwarki w; Brodnicy, Chaławach, Grabianowie, Grzybnie, Iłówcu, Jaszkowie, Manieczkach, Piotrowie, Przylepkach, Szołdrach i Żabnie związane są zespołami rezydencjonalnym oraz zachowanymi dworami i pałacami.
Pozostałe w: Boreczku, Gorce, Ogieniewie, Sulejewie to pozostałości zespołów. Większość budynków z zabudowy folwarków wymaga pilnych prac remontowych, część nie jest użytkowana i popada systematycznie w ruinę.
W gminie Brodnica jest 7 historycznych, zewidencjonowanych cmentarzy.
Sześć z nich to cmentarze rzymsko-katolickie, w tym trzy przykościelne w Brodnicy, Jaszkowie i Żabnie oraz jeden cmentarz ewangelicki w Żabnie. Żaden z zachowanych cmentarzy nie jest wpisany do rejestru zabytków.
W dobrym stanie są jedynie cmentarze rzymsko-katolickie, w najlepszym oczywiście cmentarze czynne. W stanie złym, zaniedbany i zdewastowany jest cmentarz ewangelicki w Żabnie, gdzie właściwie można mówić o miejscu pocmentarnym.
Obszarami zagrożonymi są tereny dawnych cmentarzy - praktycznie wszystkie cmentarze ewangelickie podlegają dewastacji. W wielu wypadkach zachowały się w zasadzie tylko miejsca pocmentarne gdzie jedynym zachowanym elementem cmentarza jest jego drzewostan bądź grupa krzewów i zarośli rosnąca w miejscu cmentarza - jak cmentarz ewangelicki w Żabnie podlegający dalszej dewastacji.
Dane wg "Raportu o stanie zabytków i założeń programu ochrony zabytków w województwie wielkopolskim"
|
|