Strona z newsem
 Cmentarze ewangelickie w okolicy |
 |
W drugiej połowie XVI w. rozpoczęło się osadnictwo Holendrów w Polsce.
W Wielkopolsce pierwszą osadę założono w 1597 r. W XVII w. proces osadniczy rozwijał się jeszcze powoli, jego nasilenie przypadło dopiero na XVIII w. W sumie osadnictwo olęderskie powiększyło wydatnie liczebność wsi na terenie Wielkopolski, przyjmuje, że osad takich było około 550 do 700 . W XVIII i XIX w. nastąpił gwałtowny napływ osadnictwa niemieckiego do Wielkopolski.
Olędrzy osadzani byli najczęściej w miejscu wsi opustoszałych i zarosłych, by je rekultywować. Na osadnictwo przeznaczano tereny podmokłe, bagienne i mokradła. Na ziemiach polskich przeszczepiali oni technikę melioracji bagien i mokradeł, by je przekształcić na grunty rolne, a następnie prowadzić hodowlę bydła. Z czasem nowe osadnictwo kontynuowali przybysze z Niemiec, sporadycznie z Czech, a także Polacy. Ich działalność osadnicza rozpoczynała się zwykle od karczowania lasów i zarośli. Karczowiska takie nazywano po niemiecku "hauland", znalazło to odzwierciedlenie w ówczesnych nazwach wsi: Petzen-Hauland, Brodnica-Hauland, Żabno-Hauland. Wsie powstające na terenach bagiennych zawierały też w nazwie słowo bruch (niem. der Bruch - moczar, trzęsawisko) lub Hollander.
Pomyślny rozwój gospodarczy kraju w XV-XVI w. zahamowany został wzrostem obciążeń pańszczyź nianych na wsi. Na początku XVII w. nastąpił okres stagnacji i upadku gospodarczego, pogłębionego przez zniszczenia wojenne potopu szwedzkiego. Wielkopolska stała się terenem walk, przemarszów wojsk i kontrybucji wojennych. Ludność ginęła w następstwie chorób i zaraz panujących w latach wojennych. Najbardziej dotkliwe konsekwencje przyniosła wojna północna w latach 1700-1721, wraz z morowym powietrzem, które kilkakrotnie nawiedziło Wielkopolskę w okresie od 1707 do 1713 roku. Nastąpiło wyludnienie wsi oraz upadek rentowności gospodarstw rolnych.
Aby nie dopuścić do całkowitego upadku gospodarki zaczęto szukać rozwiązań, które mogłyby uratować zaistniały stan rzeczy. Takim rozwiązaniem, rokującym nadzieję na poprawę sytuacji, wydawało się być tworzenie osad na tej samej zasadzie co przed pięciuset laty, tj. na zasadzie wieczystej dzierżawy, z oczynszowaniem ziemi.
Osadnictwo olęderskie związane było z pojawieniem się nowej religii. Osadnicy byli przeważnie członkami kościoła ewangelicko-augsburskiego.
Skutkiem napływu ludności wyznania ewangelickiego była budowa zboru protestanckiego (kościoła). Wybudowano go w Krośnie w latach 1779-1781; pierwotnie świątynia miała stanąć w Mosinie, uniemożliwił to spór z władzami miasta. Fundatorem był wojewoda gnieźnieński Franciszek Ksawery Kęszycki.
Źródło:
Zofia Zierhofferowa Nazwy osad olęderskich w Wielkopolsce. Powstawanie i zmiany 2001
poznan.naszemiasto.pl/Wielkopolskie nekropolie 2004-10-28
Wraz z Olędrami pojawiły się w Wielkopolsce cmentarze ewangelickie.
W centralnym miejscu cmentarza stawiano duży krzyż. Od cmentarzy katolickich różniły się bogatszym wystrojem nagrobków, również roślinnością.
Na cmentarzach katolickich sadzono lipy i brzozy, na ewangelickich popularne były dęby i bez, który jest symbolem długowieczności.
Olędrzy chowali zmarłych blisko swoich domów; praktycznie każda wieś miała swój cmentarz. Lokowano je na wzniesieniach, jeżeli pozwalała na to konfiguracja terenu. Lokacja cmentarzy wynikała z osiedlania się często na terenach podmokłych.
⇒ zobacz oryginalną broszkę olenderską z okolic Grzybna
- aby zobaczyć szczegółowy opis cmentarza - kliknij na mapie w ikonę
- przytrzymanie wskaźnika na ikonie (bez kliknięcia) spowoduje wyświetlenie nazwy cmentarza
W opracowaniach cmentarzy wykorzystano informacje i zdjęcia z prezentacji: "Cmentarze protestanckie"
zrealizowanej w 2007 roku przez uczniów klasy III B Gimnazjum w Pecnej pod kierunkiem mgr Michała Smolarczyka
LISTA WG PODZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO (uwzględnione cmentarze opracowane przez autora)
* niebieskie nazwy są linkami do szczegółów
|
aktualizacja
